20. - 22. apríl - San Francisco
Við komum til borgarinnar um kvöldið þann 20. apríl og héldum á hótelið í miðbænum, The Andrews Hotel sem er mjög gamalt hótel með sál. Þar innandyra er svo Fino veitingastaðurinn, frábær ítalskur staður.
Næsta dag ákváðum við að fara í skoðunarferð um borgina með honum Brian sem sjálfur hefur komið til 83 landa í heiminum, m.a. tvisvar til Íslands á Iceland Airwaves og síðan um sumarmál. Ísland er á topp 4 á listanum hjá kappanum yfir áhugaverðustu löndin.
Ferðin tók 4 klukkustundir og þar sem Brian var á ómerktum bíl gat hann komist um hverfi borgarinnar þar sem skipulagðar ferðir með ferðamenn eru bannaðar.
San Francisco er um 49 mílur að flatarmáli, 7x7 mílur. Þaðan er t.d. nöfn á íþróttafélögum borgarinnar komin.
Borgin er mjög falleg, fjölbreytt, frjálsleg og hæðótt. Við borgina er San Francisco flóinn með fjöldann allan af stórum brúm, þar er auðvitað Golden Gate þeirra þekktust, en alls ekki sú stærsta. Í siglingu sem við fórum í um kvöldið var m.a. siglt við Alcatraz eyju þar sem hið alræmda fangelsi er að finna.
Brýrnar
Stærsta brúin sem er á 2 hæðum flytur um 500.000 faratæki á dag, á rólegum degi. Golden Gate ferjar um 200.000 farartæki á sama rólega deginum. Akreinum er breytt yfir daginn til að hámarka flutningsgetu brúnna. Það eru alls 8 brýr í flóanum (San Francisco Bay) og flestar stórar í sniðum.
Hverfin og söluborð fíkniefnanna
Borgin hefur að geyma fjölda hverfa, enda búa um 815.000 manns í henni. Þar eru t.d. Ítalska hverfið, Kína hverfið, Hippa hverfið, fjármálahverfið og Tenderloin sem er talið það hættulegasta, en hótelið okkar er einmitt í því hverfi. Í Tenderloin eru um 5.000 heimilislausir einstaklingar og fjölgar stöðugt þar sem þessi þjóðfélagshópur leitar í þægilegt loftslag og umhverfi þar sem hægt er að komast betur af.
Í hverfinu er götuhorn þar sem sala fíkniefna fer fram fyrir opnum tjöldum. Söluborð er yfirleitt sett á gangstéttina og varningurinn lagður á borðið. Raunar er það svo að ferðamenn og aðrir geta verið öruggir á þessum stað þar sem dópsalarnir vita að ef eitthvað kemur fyrir ferðamenn á þessum stað, yrði það til þess að allt yrði hreinsað upp. Því gátum við farið þarna um án þess að vera ógnað á nokkurn hátt.
Í ítalska hverfinu er pizzustaðurinn Tony´s sem ku vera besti pizzustaðurinn í USA. Öllu hráefninu er flogið inn daglega frá Ítalíu og súrdeig brúkað. Við náðum því miður ekki að snæða þar, en eigum það inni.
Coit turninn
Á hæð einni í borginni stendur myndarlegur turn, Coit Tower, þar sem gott útsýni er yfir borgina. Turninn var reistur á árunum 1932 og 1933. Lillie Hitchcock Coit var merkileg stúlka sem hafði yndi af því að elta uppi bruna í borginni í kringum 1860 og fylgjast með og raunar taka þátt í slökkvistarfi. Það var hins vegar ekki í verkahring kvenna á þessum tíma og því dulbjó hún sig sem karlmann til þess að geta komist að.
Þegar hún lést, árið 1929, kom í ljós að hún bjó yfir auðæfum og hafði lýst því yfir að nýta ætti þá til að fegra borgina. Því var ákveðið að reisa turninn í hennar minningu. Turninn minnir á vissan hátt á endastykki brunaslöngu (stút), en það er þó ekki vitað með vissu hvað form turnsins á að merkja.
Sjálfvirk farartæki um allt
Í borginni er margt sjálfvirkt að finna. Sjálfkeyrandi bílar, afgreiðsluvélmenni og svo framvegis. Það var að heyra á Uber og leigubílstjórum borgarinnar að þetta væri mjög þreytandi að hafa þessa bíla á götunum; "Nobody drives like that, damn it!", höfðu þeir á orði.
Bílarnir hafa líka bilað með skondnum hætti, því eitt sinn söfnuðust þeir allir saman á einu og sama götuhorninu í borginni með tilheyrandi samgöngutruflunum!
Svo er fyrir dómstólum mál er varðar ölvunarakstur sjálfkeyrandi bifreiðar. Málavextir voru þeir að hinn ákærði leigði sér einn sjálfkeyrandi bíl eftir næturbrölt til að aka sér heim. Lögreglan stöðvaði bílinn og "gómaði" hinn ákærða blekkaðan í aftursæti bílsins og auðvitað engann í ökumannssætinu. Nú bíður fólk þess hvernig dæmt verður í málinu, í máli þar sem enginn lifandi vera ók bílnum.
Einn veitingaróbótinn, sem var að skultast með pöntun til viðskiptavinar, tók upp á því dag einn að keyra beint í gegnum morðvettvang og spillti þannig mikilvægum sönnunargögnum. Lögregluþjónarnir stóðu gapandi á vélmennið aka, mjög rólega, í gegnum alla borða og merkingar, beina leið með lágum vélrænum hljóðum, svona eitthvað í líkingu við R2-D2 úr Star Wars.
Það er ekki allt fengið með sjálfvirknivæðingunni, en hún kemur vissulega að gagni og ógagni reyndar líka.
Bankinn gamli
Elsti banki USA er í borginni og hét hann Bank of Italy og síðar Bank of America. Stofnaður árið 1904 og var þá stærsti banki í heimi. Stofnun hans átti sér stað í kringum gullæðið svonefnda sem í raun bjó borgina til. Bankabyggingin stóð af sér jarðskálftann árið 1906 og stórbrunann sem kom í kjölfarið.
Borgin lagðist í raun í rúst árið 1906 og þurfti því að endurbyggja hana að mestu leyti. Rústunum var ekið niður að sjó og standa fjölmargar byggingar og götur á þessum rústum.
Union Squire torgið
Union Squire er miðstöð lifandi lista og mannlífs, stendur við helstu merkjaverslanir borgarinnar og fjármálahverfið. Sund eitt í nágrenni við torgið var alræmt vændishverfi í gullæðinu þar sem um 1.000 konur voru við iðju sína og var hverfið svo slæmt að lögreglan á þeim tíma treysti sér ekki þangað nema með alvæpni. Í dag er þetta hátískuvörugata þar sem þú getur látið ræna þig á allt annan hátt.
Hér er líka heimili hins fræga San Francisco balletsins, sem Helgi Tómasson stjórnaði um langt skeið eða í alls 37 ár, allt til ársins 2022.
Ráðhús San Francisco
Ráðhúsið í borginni er einkar glæsileg bygging, skreytt alvöru gulli og tilkomumikil. Byggingin er raunar töluvert hærri en "The Capitol" byggingin í Washington og er mjög vinsæl til myndatöku ýmiskonar. Hún kom í stað eldri byggingar sem hrundi í skjálftanum og stórbrunanum árið 1906.
Af barna og hundahaldi
Hér í borg er mikið um hundahald, en mjög lítið um hundavagna eins og á Hawaii. Börn eru fremur sjaldséð og er það svo að um þrisvar sinnum fleiri hundar eru í San Francisco en börn. Skýringin er sú að hér starfar margt ungt fólk sem ekki hyggur á barneignir, en fer út að ganga með hundinn sinn í stað afleggjara í kerru. Borgin er sú borg USA þar sem fæst börn er að finna.
Það starf sem mest samkeppni ríkir um er að ganga með hunda fyrir eigendur þeirra. Það starf ku vera nokkuð vel borgað og nóg er af hundunum.
Mæringar milljarða og þeirra hýbýli
Það er ákaflega dýrt að kaupa eign hér í bæ. Hér búa flestir milljarðamæringar landsins og fasteignaverð er fáránlega hátt. Til að nefna dæmi þá kostar hús eitt, sem raunar gæti flokkast sem skúr, litlar 860.000 dollara eða um 120 milljónir íslenskra króna.
Hér í borg býr margt af helstu leikurum landsins í eignum sem hlaupa á milljörðum króna, í húsum sem við köllum fín einbýlishús og alveg upp í einhverskonar hallarbyggingar.
Í dýrasta hverfinu sem kallað er Milljarðarmæringahverfið, býr sú fátækasta í húsi sem flokkast mun fremur sem höll. Sú heitir Danielle Steel og ritar glæpasögur í gríð og erg. Þið getið þá ímyndað ykkur hvernig hús þeirra sem eiga hærri bankainnstæður líta út.
Fasteignaverðið í þessu hverfi er frá 35 milljónum dollara (5 milljarðar) og upp úr.
Það er víst ekki hægt að komast af í borginni á almennum vinnumarkaði á launum undir 120 þúsund dollurum eða um 15 til 16 milljónir á ári. Matarverð er hins vegar ekki hátt, þetta er fyrst og fremst húsnæðiskostnaður sem er að sliga almenning hér.
Hvildarreitir manna og dýra
Borgin er lítil, eins og áður segir, aðeins 49 fermílur að stærð. Kirkjugarða er ekki að finna innan borgarmarkanna, aðeins einn garður með um 10 leiðum. Frá árinu 1906 hefur enginn verið jarðsettur innan borgarinnar, en þó er að finna kirkjugarð hermanna hér. En það er að finna hér nokkuð stóran reit fyrir gæludýr sem jarðsett eru þar. Reiturinn fékk að halda sér í skipulagi vegna brúarsmíðar og var undirstaða ein færð til á teikningum vegna þessa reits.
Nektin og fræga fólkið
Nekt er með öllu heimil hér í bæ. Það er alvanalegt að mæta fólki á adams og evuklæðum á rölti um göturnar og í görðum borgarinnar. "Summer of love" árið 1967 er nokkuð frægt þegar um 100.000 manns komu saman í Haight-Ashbury hverfinu og hippamenningin varð til. Í þessu hverfi bjó fjöldinn allur af þekktu tónlistarfólki þess tíma, t.d. The Grateful Dead, Janis Jopling, Jimi Hendrix og fleiri. Hverfið varð síðar staður óreglu, fíkniefnaneyslu og fleiri vandamála sem fylgja neyslu hugbreytandi efna. Í dag er mjög eftirsótt að búa í hverfinu, þrátt fyrir reyk hér og þar.
Búðir í hverfinu opna eitthvað seinna á daginn þar sem íbúarnir eru fremur seinir á fætur eftir þokumóðu gærdagsins, svo ekki sé meira sagt.
Hús Jimi Hendrix stendur í hverfinu, rautt að lit og gegnir í dag hlutverki hundasnyrtistofu, sem er einhvern veginn hálf skrýtið. Hendrix bjó um nokkurra ára skeið í húsinu seint á sjöunda áratugnum (1960-1970). Húsið er rautt að lit, sem er skýrskotun í texta tónlistarmannsins.
Grænu svæðin, strandirnar og auglýsingar, nei takk!
Fjölmargir garðar eru innan borgarinnar, sá stærsti er Golden Gate Park og nær yfir mjög stórt svæði í borginni. Þar er að finna fossa og læki, fjölbreytta jurtaflóru allsstaðar að úr heiminum, fótboltavöll, tónleikastaði, hollenskar vindmyllur og túlipanar og vísunda. Garðurinn er besti staðurinn til að týnast, ef einhver vill ekki láta finna sig í einhvern tíma. Hann er mun stærri en Central Park og er um 400 hektarar að stærð. Garðurinn er þjóðgarður og því ekki á forræði borgarinnar og þar af leiðandi í minni hættu á að verða breytt á skipulagi t.d. í byggingarland. Heimilislausum er bannað að vera í garðinum og mjög öruggt er að vera þar á öllum tímum sólarhringsins.
Auglýsingaskilti er bönnuð í borginni og því er það leiðindaljósadrasl ekki að trufla stemmninguna á götunum. Eina "billbordið" er risa LED skjár á efsta hluta nýjasta háhýsis borgarinnar, en þar eru sýnd listaverk, en ekki auglýsingar, á kvöldin.
Við borgina er mjög stór strönd, Ocean Beach, um 3 mílur að lengd og plássgóð. Það er hins vegar óráð að fara í sjóinn því þar er nóg af hákörlum og sterkum straumum í köldum sjónum.
Rasistinn og Sutro Baths
Í nágrenni við stöndina er staður sem hýsti eitt sinn glæsibyggingu (Sutro Baths) sem Svisslendingur nokkur byggði. Hann varð flugríkur í gullæðinu og byggði glæsihöll á klettunum og sundlaugarbyggingu með alls 6 sundlaugum. Byggingin brann og endurreisti sá svissnenski höllina, en hún brann á nýjan leik. Í dag er lítið eftir, aðeins grunnar og ein sundlaug.
Fyrsta dómsmálið vegna mismununar á grundvelli kynþáttar varð til á þessum stað, enda var eigandinn afar rasískur. Þeldökkum karlmanni var meinaður aðgangur að sundlaug einni á staðnum og fór hann í mál. Hann vann málið og voru honum dæmdar háar bætur, en fékk aðeins 100 dollara greidda, þannig að dómskerfið sveik hann víst líka.
Listir og tækni
San Francisco er miðstöð tæknigreina, bæði í líftækni og tölvutækni. Hér er að finna stórfyrirtæki með starfsemi á svæðinu, t.d. Tesla, Uber, Wells Fargo og fleiri risa. Fyrirtækin eru mörg hver staðsett á suðursvæði borgarinnar í hinum fræga Sílikondal (Silicon Valley).
Verksmiðjur Tesla eru staðsettar hér og notar fyrirtækið einu bryggjuna til útflutnings. Borgin varð nefnilega undir þegar kom að því að ákveða stórskipahöfn í flóanum. Oakland hentar mun betur þar sem aðdjúpt er þar, en dýpið við San Francisco er lítið.
Listir ýmiskonar eru mjög áberandi og þá líka á byggingum. Sem dæmi má nefna að listaverk eftir Banksy er að finna á amk tveimur byggingum og svo er líka mjög stór mynd af hinni hugrökku Gretu Thunberg á gafli byggingar í miðbæ borgarinnar.
Ekki má svo gleyma hinni frægu Lombard götu í "Rússnesku hæðunum" þar sem ekið er niður eftir mjórri götu með átta beygjum. Gatan þjónaði áður hestaumferð sem lykkjast niður hæðina. Mjög gaman er að keyra þarna niður.
Í borginni eru líka mjög brattar götur sem komið hafa við sögu í fjölmörgum kvikmyndum. Á einum stað sáum við þröppur í gangstéttinni, svo bratt er þangað upp!
Engin ummæli:
Skrifa ummæli